Bij Proscoop geloven we in de kracht van samenwerking. Kansrijke Start richt zich op het ondersteunen van ouders en kinderen in de cruciale eerste duizend dagen van het leven, met als doel hun kansen op een gezonde en gelukkige toekomst te vergroten leven kunnen vergroten. In het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) is vastgesteld dat elke gemeente in Nederland een lokale ketenaanpak Kansrijke Start moet hebben. In ons werkgebied zijn we op verschillende plekken betrokken bij dit initiatief. In dit artikel delen vijf Proscoop-adviseurs hun inzichten en ervaringen, van Assen tot Arnhem.
Uit de kinderschoenen
In Duiven-Westervoort werken diverse netwerkpartners al sinds februari 2019 samen binnen de coalitie Kansrijke Start . Tamara Baert vertelt: “In 2023 hebben we een doorstart gemaakt. We richten ons nu op het herbouwen van de coalitie en bezien daarbij het netwerk van betrokken partijen. Dit is cruciaal voor het versterken van de coalitie ten behoeve van ondersteuning voor ouders en kinderen in deze gemeenten.”
In Zevenaar, waar de samenwerking ook al jaren bestaat, zijn er meer uitdagingen geweest. “De coalitie heeft sinds 2021 stilgelegen, maar in mei 2024 hebben we de draad weer opgepakt,” legt Tamara uit. “Er is veel behoefte aan een steviger samenwerking, en we zijn gemotiveerd om dit samen met onze partners te realiseren.”
In Assen is de situatie anders. Tessa van Goor beschrijft de coalitie als een jonge samenwerking, die in november haar éénjarig jubileum viert. “We hebben in mei 2024 een intentieverklaring ondertekend met negen organisaties. De betrokkenheid is groot, en we zijn klaar om samen aan de slag te gaan.”
In Apeldoorn zijn ze al enkele jaren actief. Dorien van der Wal vertelt: “Kansrijke Start loopt hier al een aantal jaar met een vaste kerngroep en een grote groep professionals en ouders in een denktank.” Rudie van den Berg voegt toe: Ook in Epe en Brummen zijn lokale netwerken Kansrijke Start actief.”
Kansrijke Start is al sinds 2015 actief in Arnhem en sloot zich in 2018 aan bij het actieprogramma. “Sinds 2021 is er in Arnhem een duidelijk coalitie ingericht met sinds 2022 netwerkbijeenkomsten en vanaf 2023 uitvoeringsagenda’s,” licht Annemarie Poker toe.
Lokale focus
De thema’s die naar voren komen in de verschillende regio’s zijn divers, maar er zijn enkele duidelijke aandachtspunten. In Duiven-Westervoort en Zevenaar ligt de nadruk vooral op het (op)bouwen of doorbouwen van de coalitie en het concreet maken van een werkagenda. Tamara: “Daarnaast ligt er een vraag voor een heldere sociale kaart voor beide gemeenten. Dit helpt ons om de beschikbare hulp en ondersteuning beter zichtbaar te maken voor professionals die bijvoorbeeld graag willen verwijzen naar dat aanbod, maar ook voor ouders die er gebruik van willen maken.”
Ook in Arnhem is elkaar en elkaars expertise kennen, weten te vinden en in te zetten een blijvend thema. Annemarie: “Hier wordt bijvoorbeeld aan gewerkt door het inzichtelijk maken van het aanbod van zorg- en hulpverlening in de gemeente. Drie keer per jaar is er een netwerkbijeenkomst. De opkomst bij deze bijeenkomsten is altijd goed, er wordt ook daadwerkelijk veel genetwerkt.”
In Assen hebben ze acht belangrijke thema’s geïdentificeerd. Op basis van de huidige prioritering wordt nu gewerkt aan laagdrempelige ondersteuning voor aanstaande ouders en netwerksamenwerking. Tessa: “Ondanks dat er ook provinciaal aan Kansrijke Start wordt gewerkt, proberen we echt om de thema’s die in Assen prioriteit hebben beet te pakken en zijn de afspraken/thema’s die provinciaal spelen niet leidend voor de uitwerking lokaal.”
In Apeldoorn staat o.a. bestaanszekerheid centraal, evenals ouderbetrokkenheid. Dorien vertelt: “Bestaanszekerheid is een thema dat sinds een aantal jaar wordt opgepakt. Er is gestart met het ontwikkelen van een informatiekaart waarop professionals kunnen zien wat er allemaal is in Apeldoorn als het gaat om bestaanszekerheid of armoede bij (aanstaande) gezinnen. In het najaar wordt er samen met de coalities in Epe en Brummen een grote bijeenkomst georganiseerd over bestaanszekerheid in de 1e 1000 dagen.“
Rudie: “Ouderbetrokkenheid is een belangrijk onderdeel van Kansrijke Start. Vanuit ons team hebben dit de afgelopen jaar in zowel Apeldoorn als Zutphen op twee manieren onderzocht in de vorm van een klantreis ouder (het in beeld brengen van ervaringen van de mensen om wie het gaat) en een onderzoek ouderbetrokkenheid.“
“Bij Kansrijke Start Brummen is een aparte werkgroep gestart rondom het beter neerzetten van het informele netwerk rondom ouders: hoe kan dat netwerk worden uitgebreid, hoe kan het waardevolle initiatief van #Opladers nog meer jonge ouders bereiken, betrekken en de onderlinge cohesie tussen formele en informele zorg verstevigen. Het spreekt echt de ‘ouderkracht’ aan, vanuit de gemeenschap,” vertelt Rudie.
Uitdagingen en geleerde lessen
Samenwerken brengt uitdagingen met zich mee. Tamara merkt op dat het voor gemeenten niet eenvoudig is om een coalitie op te bouwen: “De vraag blijft: wat organiseren we lokaal en wat kan regionaal opgepakt worden? Dit blijft een belangrijk onderwerp van gesprek.”
Tessa voegt hieraan toe dat het brede thema van Kansrijke Start soms overweldigend kan zijn. “Het is een uitdaging om grip te krijgen op wat er al loopt en om ervoor te zorgen dat we de behoeften van inwoners goed in beeld houden. We moeten ook rekening houden met de capaciteiten van de verschillende partners.”
Dorien benadrukt het belang van de focus van de coalitie: “Begin niet te groot. Probeer je in eerste instantie te richten op de keten in de geboortezorg- sociaal domein. Kansrijke Start gaat over de 1e 1000 dagen en raakt dus veel professionals. Hierdoor kan het moeilijk zijn om bepaalde keuzes te maken of een richting te kiezen. Probeer te zoeken naar een thema waar energie op zit bijv. bestaanszekerheid of samenwerking tussen geboortezorg en sociaal domein en richt je daarop. Ga samen met ouders in gesprek, haal op wat er bij hen leeft en geef hen ook een stem in de keuzes die je als coalitie maakt.”
Annemarie sluit af: “Maak de stuurgroep niet te groot, maar blijf bij de kern: geboortezorg (1e en 2e lijn), jeugdgezondheidszorg, wijkteams. Overige partijen betrek je vanuit netwerkbijeenkomsten en werkgroepen.
Laat je jaaragenda niet enkel bestaan uit grote onderwerpen: een combinatie van langere projecten en laaghangend fruit houdt de energie in de coalitie. En blijf vooral niet te lang praten over “hoe in te richten”, ga samen aan de slag en laat de praktijk de vorm bepalen.”
Unieke samenwerkingen
Wat deze lokale samenwerkingen bijzonder maakt, is de sterke betrokkenheid van alle partijen. Tamara: “Iedereen is gemotiveerd om nauwer samen te werken en kennis te delen. Deze betrokkenheid is essentieel om de juiste prioriteiten te stellen.” Ook in Arnhem valt deze energie op. Annemarie: “Er wordt daadwerkelijk gevoeld dat het nodig is om samen te werken. Men is open naar elkaar: er wordt benoemd waar de pijnpunten liggen.”
In Assen is de betrokkenheid van een ervaringsdeskundige aan tafel een waardevolle toevoeging. Tessa zegt: “Dit perspectief zorgt ervoor dat we de ervaringen en behoeften van de inwoners in ons beleid kunnen meenemen.” Dorien benadrukt ook de kracht van de actieve kerngroep in Apeldoorn: “Deze groep werkt al jaren samen, wat zorgt voor korte lijnen en sterke communicatie. Er worden keuzes gemaakt in wat er wel en niet wordt gedaan. Dit maakt dat er veel initiatieven worden opgezet, passend bij de situatie in Apeldoorn.”
Verschillende rollen
Tamara is procesbegeleider in Duiven-Westervoort en helpt bij het opbouwen van stevige coalities. “Mijn taak is om te bouwen aan stevige coalities, met een kerngroep die van daaruit verder werkt naar het formuleren van een werkagenda.” In Zevenaar is dit net andersom. Tamara: “Vanuit een breed scala aan netwerkpartners werken we toe naar een kleinere, actieve kerngroep die focus aan gaat brengen.”
Tessa neemt ook de rol van procesbegeleider en projectleider op zich, waarbij ze de samenwerking in Assen coördineert. “Ik zorg ervoor dat we netwerkpartners in beeld krijgen en aanhaken en begeleid het proces om gezamenlijk keuzes te maken en aan de slag te gaan.”
Dorien fungeert, naast haar rol als procesbegeleider, als verbinder tussen verschillende coalities in Apeldoorn-Zutphen. “Ik probeer de samenwerking te faciliteren en te zorgen dat we elkaar vinden in onze doelstellingen.” In Brummen heeft Rudie de rol van procesleider en stuurt op formalisering van de coalitie, met bijbehorende afspraken, en op het verstevigen van het informele netwerk.
Annemarie: “Ik ben betrokken als projectleider Kansrijke Start en vanuit die rol verantwoordelijk voor de uitvoeringsagenda in combinatie met het zien en verbinden van het grotere geheel. De rol eindigt eind dit jaar: in mijn ogen belangrijk om niet te lang te blijven ‘hangen’ als onafhankelijke maar de rol van aanjager lokaal te beleggen. Eigenaarschap moet dan ook echt gevoeld worden.”
Tot slot
Kansrijke Start is een dynamisch en waardevol initiatief dat laat zien wat samenwerking kan bereiken. De betrokkenheid van ouders en professionals uit zorg en sociaal domein maakt het mogelijk om de kansen voor gezinnen te vergroten.
De ervaringen van onze Proscoop-adviseurs benadrukken het belang van een gezamenlijke aanpak. Samen werken we aan een toekomst waarin elke ouder en elk kind een kansrijke start krijgt. Door te leren van elkaar en elkaar te ondersteunen, bouwen we aan een sterke basis voor de komende jaren.
Meer weten over Kansrijke Start?
Wil je meer weten over de verschillende regionale coalities en hun aanpak? Neem dan contact op met een van de betrokken adviseurs. Zij vertellen je er graag meer over!
