De Versterking organisatie Eerstelijn draait om betere samenwerking, minder werkdruk en toegankelijke zorg. Mooie ambities, maar in de praktijk is dat best een uitdaging. De echte verandering gebeurt in de regio, waar zorgverleners, gemeenten en andere partners samen de schouders eronder zetten. Hoe pak je dat aan? In dit artikel deelt adviseur Hans Peter Wittingen zijn ervaringen vanuit zijn rol als projectleider Versterking Eerstelijn Zwolle. Lees ook over de inzichten van collega Welmoed Nijboer over de regio Achterhoek.
Waar zit de kracht bij Versterking Eerstelijn Zwolle?
Voor Versterking Eerstelijn Zwolle zijn ze echt bottom-up begonnen, met de vraag: ‘Wie heeft er een goed idee?’ en ‘Wie wil er een initiatief starten om de samenwerking in de eerstelijn te versterken?’ Dit heeft geleid tot zeven succesvolle projecten, die inmiddels een jaar hebben gedraaid en waardevolle lessen hebben opgeleverd.
Wat dit mij leert, is dat er enorm veel energie zit bij professionals wanneer ze de ruimte krijgen om zelf oplossingen te bedenken voor de problemen die zij in de wijk zien. Als ze de vrijheid hebben om initiatief te nemen, kunnen ze vaak zelf tot krachtige en praktische oplossingen komen.
Waar ligt de uitdaging?
De uitdaging zit hem in het contrast tussen de bottom-up benadering en de structuuropdracht (vanuit de Visie versterking eerstelijn) die nu opgelegd wordt. Terwijl de bottom-up aanpak ruimte biedt voor initiatieven en zelfsturing van professionals, vraagt de structuuropdracht om het opzetten van formele samenwerkingsverbanden en structuren. Dit kan de flexibiliteit en creativiteit die zo waardevol is in de regio belemmeren. Het vinden van een balans tussen deze twee benaderingen is de grootste uitdaging.
Het is belangrijk om niet te veel in bestuurlijke tafels te blijven hangen en te veel te structureren, we moeten de bottom-up energie die is vrijgekomen in de voorbereiding echt vasthouden. In de komende anderhalf jaar moeten we blijven luisteren naar de behoeften van de wijken en hen de ruimte geven om zelf oplossingen te bedenken. Tegelijkertijd moeten we een balans vinden, zodat wat er in de wijken gebeurt, past binnen de bredere kaders van het netwerkverband dat we uiteindelijk willen opzetten. Het draait dus om het bewaken van die ruimte voor eigen initiatieven, zonder de regie te verliezen.
Wat is van betekenis voor zorgprofessionals om betrokken te blijven?
Zorgprofessionals raken enthousiast als het specifiek gaat over de patiënten die ze elke dag zien. Als je zegt: “We gaan de eerstelijnszorg versterken, kom maar met z’n allen aan tafel,” dan merk je dat dit niet altijd aanspreekt. Als ik terugkijk op een project rondom ouderen waar een vertegenwoordiging van ouderenbonden bij betrokken was zorgde dit voor een directe link met de doelgroep. Dit maakte het veel concreter en relevanter voor zorgprofessionals.
Wat zijn jouw geleerde lessen om te delen vanuit de regio?
- Laat professionals zelf initiatief nemen: De bottom-up benadering heeft veel energie losgemaakt. Wanneer we professionals de ruimte geven om met hun eigen ideeën en oplossingen te komen, worden ze veel enthousiaster en zorgt voor echte betrokkenheid.
- Focus op concrete doelgroepen: Wat ik geleerd heb, is dat het essentieel is om niet te breed te denken. Als het te abstract over inwoners gaat, raken professionals minder betrokken. Maar door te kiezen voor een specifieke doelgroep, zoals ouderen, maak je het voor hen veel relevanter en kunnen ze zich beter inzetten voor het project.
Meer weten?
In Versterking Eerstelijn Zwolle heeft de huisartsenorganisatie het voorbereidingstraject gedaan. Onze rol als projectleider startte begin april 2025 bij de uitvoeringsubsidie. Wij zitten nu in de opstartfase. Onze meerwaarde ligt vooral in de onpartijdige rol die we spelen, waarbij we verschillende belangen op regionaal niveau helpen afstemmen. Wij dragen zorg voor een goede afstemming en coördinatie van de verschillende belangen.
