De Versterking Eerstelijn draait om betere samenwerking, minder werkdruk en toegankelijke zorg. Het einddoel is toegankelijke eerstelijnszorg voor alle Achterhoekers die zorg nodig hebben, die bijdraagt aan gelijke kansen op een goede gezondheid voor iedereen. Mooie ambities, maar in de praktijk is dat best een uitdaging. De echte verandering gebeurt in de regio, waar zorgverleners, gemeenten en andere partners samen de schouders eronder zetten. Hoe pak je dat aan? In dit artikel deelt Welmoed Nijboer haar inzichten over de regio Achterhoek, waar zij samen met Esmay Vos de projectleiding voert. Haar collega Hans Peter Wittingen vertelt volgende week over zijn ervaringen over Versterking Eerstelijn Zwolle.
Waar zit de kracht in de Achterhoek?
Wat ik persoonlijk mooi vind aan de Achterhoek, is dat er ondanks de uitdagingen waar we tegenaan lopen, echt veel energie is binnen onze project- en coördinatiegroepen. Hun energie zit vooral in de beweging die we proberen te maken: de verschuiving van zorg naar gezondheid. Het gaat om die kanteling, het idee om niet alleen te focussen op zorg, maar ook op preventie en gezondheid. Het is deze verschuiving die mensen in de regio motiveert om met frisse energie aan de slag te gaan. En die energie is uiteindelijk wat ons verder gaat helpen, ook al is het soms lastig om de juiste richting te vinden. Maar als we die gezamenlijke motivatie kunnen vasthouden, kunnen we samen echt een verschil maken.
Waar ligt de uitdaging?
Wat ik zelf merk, is dat de uitdaging vooral ligt in het gebrek aan concrete inhoud binnen het thema ‘Visie Versterking van de Eerstelijn’. Voor veel professionals is dit een erg hoog-over onderwerp, omdat het niet duidelijk maakt welk probleem er nu opgelost moet worden. Ook hoor ik vaak: voor wie is dit eigenlijk bedoeld en wat wordt er precies bedoeld met die versterking van de zorg?
Als ik het vergelijk met andere IZA-thema’s, zoals veerkrachtig ouder worden, mentale gezondheid, gezond leven en preventie, die veel concreter en herkenbaarder zijn voor zorgprofessionals, dan valt ‘versterking van de Eerstelijn’ echt in de categorie abstract en best vaag. Zoals mijn collega Hans Peter Wittingen ook mooi omschrijft als de structuuropdracht. Dit maakt het voor bijvoorbeeld professionals in de zorg niet direct duidelijk waarom dit thema zo belangrijk is en wat het te maken heeft met het werk dat zij al doen in de wijk. Daarom vind ik het niet alleen belangrijk om inwoners te betrekken, maar minstens zo belangrijk om de professionals te betrekken.
Wat is het belang voor professionals?
Een concreet voorbeeld is dat we professionals helpen om hun experimenten of ideeën te realiseren. Dit doen we door geld en begeleiding aan te bieden. We kiezen voor kleinschalige en kortdurende projecten, waar geen andere manier van financiering voor is, zoals IZA-transformatiemiddelen of subsidies. Door de administratieve belasting beperkt te houden, hopen we vooral die professionals te bereiken die goede ideeën hebben maar niet altijd weten hoe dit om te zetten naar nieuwe werkwijzen. We zijn nog maar net begonnen, maar we hebben inmiddels al mooie ideeën binnengekregen die veelbelovend zijn en goed passen bij de doelen die we willen bereiken.
Anders denken en doen:
Niet elke vraag is een zorgvraag
Niet elke zorgvraag is een medische of specialistische vraag
En niet elke vraag in het sociaal domein is een ondersteuningsvraag
Hoe betrekken jullie ervaringen van inwoners?
Een van de dingen die we gaan doen, is het uitwerken van domein-overstijgende patiëntreizen. Welke route legt een inwoner af in zijn tocht door het medische en sociale domein? We doorlopen verschillende thema’s waarbij de patiënt te maken krijgt met meerdere disciplines, ook in het sociaal domein. We willen zo’n 5 tot 6 verschillende thematieken in kaart brengen.
Bij deze patiëntreizen betrekken we zowel de inwoners die deze reizen hebben meegemaakt, als de professionals die erbij betrokken waren. Het doel is om een breed overzicht te krijgen van de ervaringen en om te begrijpen waar de kwetsbare punten in het zorgtraject zitten. Door dit op meerdere thema’s toe te passen, kunnen we belangrijke inzichten verkrijgen over waar het misgaat en hoe we de zorg kunnen verbeteren.
Wat zijn jouw geleerde lessen om te delen vanuit de regio?
- Cocreatie en bottom-up werken: Hoewel “cocreatie” misschien een beetje een modewoord is, merk ik wel dat het essentieel is om samen te werken en van de grond af te beginnen. Het gaat erom dat je met zijn allen gaat verkennen, doen en ontdekken, zonder meteen alles van tevoren helemaal uit te stippelen. Het proces is vaak dynamischer dan je denkt.
- Gewoon doen, niet te veel nadenken: Wat ik in de Achterhoek heb geleerd, is dat je niet te lang moet blijven hangen in plannen, structuren of processen. Ga gewoon aan de slag. Natuurlijk is planning belangrijk, maar de echte veranderingen komen pas wanneer je daadwerkelijk in actie komt. Het is gewoon een kwestie van ‘van d’r an’ — doen, proberen, en al doende leren.
- De wereld is altijd anders dan je denkt: Je kunt alles van tevoren bedenken, maar zodra je de deur opent en de wereld ingaat, blijkt alles vaak anders dan je had verwacht. Dit herinnert me eraan dat het belangrijk is om flexibel en open te blijven voor veranderingen en om niet vast te houden aan een strikt plan als de realiteit anders blijkt te zijn. Het proces moet meebewegen met wat er echt speelt, alleen dan heb je kans op echte en blijvende veranderingen waar mensen blij van worden
Meer weten?
In de Achterhoek zijn wij betrokken bij het voorbereidingstraject en de uitvoeringsubsidie. Onze meerwaarde ligt vooral in de onpartijdige rol die we spelen, waarbij we verschillende belangen op regionaal niveau helpen afstemmen. Wij dragen zorg voor een goede afstemming en coördinatie van de verschillende belangen, zodat alles soepel verloopt en iedereen gehoord wordt. Welmoed Nijboer vertelt je er graag meer over.
